Üniversiteden öğretim görevlisi olarak emekli olan güzel sanatlar uzmanı olan, tesadüfen tanıştığım Kıbrıs' lı Kemal beyden öğrendiğim kadarıyla ve internetten araştırdığım kadarıyla edindiğim bilgileri resimleri paylaşmak istedim.
Kıbrıs'ta ilk kez çalıştırılan tren şu anda Mağusa'daki Kaza ve Tapu Dairesi'nin ( Eski Magosa İstasyonu) avlusunda sergilenmektedir. Tren üzerinde (1) rakamı ve İngilizce yazılı şu ibare bulunmaktadır.
"THIS WAS THE FIRST LOCOMOTIVE TO BE IMPORTED INTO CYPRUS. IT WAS USED DURING THE CONSTRUCTION OF THE GOVERNMENT RAILWAY AND THERE AFTER IN IT'S OPERATION FROM 1904-1951"
Türkçesi “ Kıbrıs’a ithal edilen ve Kıbrıs’ın ilk Treni. Kıbrıs yönetimi tarafından kurulduğu ve 1904-1951 yılları arasında çalıştığı” belirtilmektedir.
Kıbrıs'ta tren ilk defa İngiliz İdaresi döneminde kullanılmış. Kıbrıs'ta kullanılan lokomotifi bir İngiliz şirketi olan "Hamslet" imal etmiş. İlk proje ve ön çalışma 1899 yılında başlatılıp, ilk seferini 1904 yılında Yüzbaşı Pirchard R.E. yönetiminde Lefkoşa-Mağusa arasında yapmış.
Tren seferleri 1916 yılına kadar Lefkoşa-Mağusa arasında, sonra Güzelyurt ve 1932 yılından sonra da Lefke'ye kadar yapılmış. Tren, Lefkoşa-Mağusa arası 51 mil olan mesafeyi iki saatte ancak gidiyormuş, bu arada dört istasyonda duruyormuş.
Bugün Lefkoşa'da ki istasyon çarşı içinde ambarların bulunduğu eski bina , Mağusa'daki istasyon binası ise bu lokomotifin bahçesinde sergilendiği şimdiki Kaza Tapu Dairesi olarak kullanılan yer.
Tren hizmete girdikten sonra ticaret ve turizm gibi ekonomik alanlarda da gelişmeler kaydedilmesi, Mağusa limanının önemli derecede ticaret ve yolcu trafıği bakımından gelişmiş olması ve daha kısa bir sürede adanın belli yerlerine ulaşımın sağlanması ile meydana gelen turist artışı, trenin sağladığı katkılar olarak gösterilmektedir. Özellikle tren hattının Lefke ve Trodos dağlarının yamaçlarına kadar uzatılması, Trodos'da turistik nitelikli otellerin yapılmasına neden olmuş. Bu durum da doğal olarak turist sayısının artışını sağlayan etkenlerden biri olmuş.1940-1945 savaş yıllarında trenin sık sık kullanılması yıpranmasına neden olmuş.Yıpranan trenin ve rayların tamir edilmesi için 400 bin Kıbrıs Liralık bir bütçeye gereksinim olduğundan, bu bütçenin ayrılmasını göze alamayan hükümet, aynı zamanda karayollarının da gelişmesiyle artan motorlu araç sayısı gerekçesi ile 1951 yılında trenle yolcu ve yük taşımasına son vermiş.
Şu an görebildiğimiz; bu aşağıda resimleri olan Magosa’ daki lokomotif , Lefkoşa-Girne yolu üzerinde bundan daha küçük bir lokomotif ( resimlerini çekemedim.) ve Lefke bölgesinde 1-2 km kadar toprakta görünen ray kesimleri kalmış.
Lokomotif çok küçük, çok inceledim,üzerinde model, motor gücü, plaka v.s. yazılı hiç bir şey bulamadım, yok. Tek yazılı şey resimde de görünen NO:1 plakası. Ayrıca lokomotif sergi amacıyla çok boyanmış ve şu an boyası yine yıpranmış ve yer yer paslanmalar mevcut.