Arkadaşlar tekrar merhaba. Gelen birkaç özel mesajdan bu tür kurgular ile ilgili anlatamadığım bir husus olduğunu gördüm. Bu türden kurgularda ana fikir çeşitli bölümlere dağıtılmış olan çeşitli türden vagonları önceden belirlenmiş olan alanlarda toplayabilmek. Örneğin, kurgunun çeşitli bölümlerinde dağınık biçimde bıraklımış olan yük, kömür ve yolcu vagonlarını toplayarak kurguda oluşturulmuş bulunan ambar, kömür yükleme vinci ve istasyon bölgesinde toplamak. Doğal olarak, makasların yanısıra yerleştirilecek uncoupler'ların da büyük önemi var (örneğin, Osterweil'in geliştirdiği puzzle da bunların yeri önceden belirlenmiş, yukarıdaki mesajda verdiğim planda M1, M2 gibi M harfleri ile işaretlenmiş bölgeler uncoupler'ları gösteriyor, toplam 9 adet). Aslında bu kurgunun ortaya çıkışı klasikleşmiş bir Amerikan aile oyununa (
Railroad Rush Hour Brain Teaser) dayandırılıyor. Kart çekilerek ailece oynanan bu oyunda da aynı şeyi yapmaya çalışıyorsunuz. Benim edinebildiğim bilgiye göre Osterweil tarafından geliştirilen switching puzzle'daki kurgu üzerinde standart olarak yerleştirilen 20 vagonu tek bir manevra lokomotifi ile ilgili yerlerde (inbound - outbound) toplayabilmek, tecrübe kazandıktan sonra ancak bir saatte mümkün olabiliyor. Birçok kişinin bu süreyi büyük bir övünçle söylediklerini hatırlıyorum. Kaldı ki, switchman's nightmare bir timesaver değil. Yani birden fazla lokomotifi rahatça kullanabileceğiniz dinamik bir kurgu türü.
Gelen mesajlardan açıklığa kavuşturulması gereken bir hususu daha vurgulamak isterim. Timesaver (inglenook), switching puzzle ve switchman's nightmare türü kurguları asla büyük bir kurgunun parçası olarak düşünmemek gerekiyor. Özellikle timesaver için belirtilen husus, bu kurgunun "ilginç bir oyun, ancak bir kurguda son derece kötü bir manevra alanı" olduğu. Hatta bazen sinir bozucu olduğunu şu cümlelerden anlayabilirsiniz:
"It will bring all but the most determined operator to his or her knees". Zira burada amaç farklı.
Benim bilgime göre ülkemizde bu türden kurguya ilgi duymuş olan modelciler var. Örneğin, Erkut Baykal Bey'in HO ölçek timesaver türü bir kurgu ile ilgili planlarının olduğunu duymuşluğum var, ancak gelişmeleri bilemiyorum.
Umarım açıklayıcı olabilmişimdir.
Bir de Harun Bey'e bir öneri: Bildiğim kadarı ile John Allen bu kurguyu ilk kez 1960'ların sonunda National Model Railroad Association (NMRA) toplantısında bir yarışma ile gündeme getirmiş. Puanlamada kurallar belirlendikten sonra (coupler ve uncoupler harketleri de dahil olmak üzere, ileri geri hareketler sayılıyor ve tabiki süre tutuluyor, en az hareket ve en kısa sürede hedefi gerçekleştiren yarışmayı kazanıyor) bir yarışma yapılamaz mı? Yarışmayı kazanana da güzel bir ödül verilebilir (tabi bunu gündeme getiren ben-i adem'i de unutmamak gerek
). Unutmadan John Allen'in çalışmalarının orjinallerinin büyükçe bir bölümü yangın nedeniyle telef olmuş, orijinal timesaver'in NMRA Howell Day Museum'da, daha sonra üretilen ikizinin ise San Diego Model Railroad Museum'da olduğunu öğrenmiş bulunuyorum.
Adını bu kadar andıktan sonra müteveffa John Allen'in timesaver önünde bir fotografını da eklemek gerekir diye düşündüm. Umarım copyright sorunu yaratmaz ...
Photo is © Franz Reichl, president of the US Prototype Model Railroaders of Austria
Saygılar... İlyas Şıklar
