Kumanda seçenekleriyle ilgili karışaltırmamıza, ek özellikler ile devam edelim.
Aslında buna bir karşılaştırma demekten daha çok araştırmalar sonucu elde edilen bilgilerin derlenmesi de diyebiliriz. Önceki hafta makas dekoderleri ile ilgili bir uygulama yapmış ve sonrasında algılama sistemlerine bakmaya başlamıştım. Bu mesajda elde ettiğim bilgileri paylaşıyorum, yanlış anlama veya eksiklerim olabilir, sonuçta teorik bilgiye dayalı bir derleme. Kullanan, bilen, araştırmış veya ilgilenen arkadaşlarımızın bu konuya mesaj göndererek yapacakları katılımcı ve yapıcı katkıları için şimdiden teşekkürler.
DCC kumandaların bugüne kadar lokomotifle ilgili olan kısmına odaklandık. Hareket, ışık, ses yapabildiklerimizin arasında. Bir sonraki aşama, makasların kumanda edilebilmesi.
Makas kumanda edebilmek için makasların öncelikle motorlu olması gerekli. Motorlarda bobinli röle benzeri motorlar çoklukla görünüyor, ancak çok daha gerçekçi yavaş hareketli seçenekler de mevcut. Motor bağlı olan bakası kumandadan kontrol etmek için makas dekoderi kullanmak gerekli. Pek çok markanın kendi dekoderi var ve farklı kumandalar ile kullanılabiliyor. Yine lokomotiflerdeki gibi her bir makasa bir adres veriyorsunuz ve kumandadan yönünü değiştirebiliyorsunuz. Tüm DCC kumandalarda makas/aksesuar kumandası standart bir özellik olarak NMRA standartlarından geliyor.
Bir sonraki aşama rota tanımlama. Sabit kurgunuzda motorlu ve dekoderli makaslarınızın yönlerini belirleyerek treninizin gideceği yolları çizebiliyorsunuz. Böylece seçtiğiniz rotaya göre makaslarınız otomatik olarak ayarlanıyor. Rota tanımlama özelliği bugün için her kumanda da standart bir özellik değil.
Daha sonraki aşamada tren nerede ne yapmalı konusu geliyor. Bunun için algılama detektörleri kullanılıyor. Basit kullanım, rayın bir bölümünden bir tren geçtiğinde 30cm ilerideki sinyali kırmızı yakmak, veya makası değiştirmek veya hemzemin geçidin kollarını indirmek şeklinde oluyor. En basit dedektör manyetik anahtarla yapılıyor. Ancak kurgunuzda trenleriniz ve rotalarınız çok sayıda ve bunları gerçeğine benzer şekilde idare etmek ve otomatikleştirmek istiyorsanız, biraz daha ileri seviye algılama sistemleri kurmanız gerekiyor. Bu konu halen gelişime açık, her markanın algılama sistemi olmadığı gibi, markaların ürettiklerinin yanında açık çözümler de mevcut.
Kurgu büyüdükçe bunları DCC kumanda üzerinden yapmaya çalışmak aslında eziyet haline gelebiliyor. Lokomotifi seç, makası değiştir, sinyali yak, rotayı ver, diğerine bak. Gerçek demiryolu işletmelerinde farklı kişilerce farklı yerlerde yapılan görevlerin hepsini kumanda başında yapmanız durumu sözkonusu. Makinist de, sinyalci de, kontrolcü de sizsiniz. Çok syıda tren, hareketli ve düzenli bir kurgu izlemek istiyorsanız bilgisayar desteği kullanabilirsiniz. Bu konuda bir kaç tane yazılım da sözkonusu, ancak bazı kumandalar bu ihtiyaçlarınızı da tek başına karşılayabilir durumda.
İşte bu değerlendirmede bu konularda 5 üreticinin bilgilerini derledim. Elimde olan Hornby Elitei bir seviyeye kadar deneyebildim, algılama sistemleri ve diğerleri teorik bilgi. Hornby, MRC ve ESU bu konuda kumanda olarak bazı yeteneklere sahipler, eksik özelliklerini ise Littfinski ve Digitrax ürünleri tamamlayabiliyor. Aşağıdaki resimlerde özellik tablosunu ve diğer iki üreticinin özellikle yan ürünlerinin birlikte nasıl kullanılabileceğini göstermeye çalıştım. Bu incelemede dijital konusunda yine önde gelen Lenz ve Roco bugün için yer almadı.
Algılama ürünü olarak marka ürünlerin yanında Rob Paisley'in web sitesi ve MERG web sitesinde yayınlanmış açık devrelerden de yararlanılabilir.
Özet olarak, kurgunuz büyüdükçe önünüzde onu nasıl yöneteceğinize dair olanaklar çeşitli. EcOS kumanda olarak en fazla yeteneği üzerinde bulunduran, aslında Linux çalıştıran küçük ekranlı bir bilgisayar ve fiyatına MediaMarkt'tan iyi bir notebook bilgisayar alınabiliyor, geri bildirim özellikleri için yine diğer ürünleri kullanmak gerekiyor. Diğer kumandaların bugün için eksik yönlerini ise Littfinski veya Digitrax ürünleriyle tamamlamak mümkün. Örneğin Littfinski S88, ESU tarafından bile kumandasına konmuş bir haberleşme kolu, Digitrax, benzer amaçla Loconet kullanıyor.
Gelelim derlememize
Bu sayfada ise tamamlayıcı algılama ürünlerinin nasıl kullanılabileceğine bir örnek vermek istiyorum. Littfinski, Hamburg Miniature Wunderland'da bolca kullanılmış. Burada bilgisayar kumandası yazılımından da bahsedelim. Bu konuda paralı parasız birkaç alternatif var, Railroad&Co, KAM, Rocrail bir kaç örnek. Ben Train Controller'ı inceledim, makas denemesinde kullandım. 12 adede kadar(oniki) DCC kumandayı aynı anda yönetebiliyor.
Hornby dekoderleri(tren, makas, sinyal vb) kumanda edebiliyor ve bunu bilgisayar üzerinden yapmaya da izin veriyor. Ancak henüz firmware ve ürün olarak tren yerini bildirecek altyapısı yok. MRC'nin henüz bilgisayar bağlantısı(kablosuz olacağı söyleniyor) gelmedi. ESU ECOS'da ise detector altyapısı ayrıca kurularak kumandaya bağlanıyor.
Bu nedenle bu iş için kullanılan yöntem, ikinci bir DCC kumanda almak değil, yanına bilgisayara bağlanabilen bir cihaz almak, bu Lifftinski ve Digitrax'da var. Bu iki markanın da DCC kumandaları da var ve bugün için entegre çözüm sağlıyor görünüyorlar. Bir diğer örnek ise Rob Paisley ve MERG'de var, DCC kumandasından algılayıcılarına kadar yapabileceğiniz devreler paylaşılmış. Hangisi size uyuyor, hangisi mevcut yatırımınızı korumanıza olanak tanıyor ise seçebilirsiniz.
Bu Lifftinski örneği :
Bu da Digitrax örneği :
Göreceğiniz, bulacağınız öneriler, düzeltmeler ve bu mesaja yanıt olarak buraya yazacaklarınız için şimdiden teşekkürler.