Gönderen Konu: 04 - Model Trencilikte Birleştirici(Coupler, Kupplung) Nedir? Nasıl Kullanılır ?  (Okunma sayısı 22831 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

Çevrimdışı Okan

  • Kulüp Üyesi
  • Forum Üyesi
  • Yer: ?stanbul
  • İleti: 1120
Model Trencilikte Birleştirici(Coupler, Kupplung) nedir ? nasıl kullanılır ?

Birleştiriciler lokomotiflerle vagonların veya vagonların birbirine birleştirilmesini sağlar. Birbirine birleştirilmiş(coupled) vagonlardan oluşan dizi, bir lokomotife bağlanarak tren oluşturulur. Birleştiricilerin nasıl olduğu, ne işe yaradığı, nasıl ayrılacağını birlikte inceleyelim.

Değişik modellerde birleştiricilerin görüntülü tanıtımları için mesajın en altında bulunan internet sitelerini incelemenizi öneriyorum. Bu sitelerde referans niteliğinde sayfalar hazırlanmış ve birleştiriciler detaylı olarak anlatılmış.

Vagonları birleştirmeyi, vagonların/lokomotiflerin her iki ucundaki raya yakın hareketli aksamlar sağlar. Bunlara birleştirici, kuplör, Coupler, Kupplung diyoruz.

Daha önceki yıllarda üretilmiş vagon ve lokomotif modellerinin birleştiricileri modele sabitken, günümüzde üretilen pek çok modelin birleştiricisinin artık değiştirilebilme imkanı bulunmaktadır. Hemen tüm markaların kullandığı farklı birleştirici modelleri bulunmaktadır. Yine benzer olarak pek çok üretici farklı model birleştiricileri de kendi markası altında satışa sunmakta ve değiştirme olanağı vermektedir. Elinizdeki model vagon/lokomotif yeni bir üretim ise büyük olasılıkla değiştirebilme seçeneğiniz de olabilecektir.

Nasıl değiştirebilirim ?

Birleştiricilerin değiştirilmesi genelde basit bir işlemdir. Parmaklarınız ve tırnaklarınız ile veya ufak bir cımbız aracılığı ile birleştiricinin vagon altındaki kutusuna giren tırnaklarını içeri iterek, gövdesini vagonun ucundan çekmeniz çıkartmanızı sağlayacaktır. Bu basit işlemi adım adım şu şekilde yapabilirsiniz :

Bu örnekte Profi birleştirici takılı Fleischmann yük vagonunun Profi birleştiricisini NEM birleştirici ile değiştireceğiz. Bu yöntemi birleştiricisi vagona bu şekilde bir kutu içinde takılı ve çıkartılabilir olan her marka vagonda uygulayabilirsiniz.

İki Fleischmann vagonumuzdaki Profi birleştiriciler:















Birleştiricinin yakından görüntüsü















Vagonun diğer ucundaki birleştirici görüntüsü















Birleştiricinin üstten görüntüsü















Alttan birleştiricinin oturduğu küçük dikdörtgen kutu ve tırnaklar















Tırnakları bir cımbız veya parmaklarımız yardımıyla dikdörtgen kutunun içine doğru sıkıştırırken diğer uçtan birleştiriciyi çekiyoruz
















Serbest kalan birleştiriciyi alıyoruz















Yerine takacağımız NEM 360 birleştirici bu aşağıdaki gibidir. Bu Avrupa modellerde en yaygın göreceğiniz birleştirici modelidir. Daha kalın çizgili olanları, daha kalın kancalı olanları bulunmaktadır.
















Bu birleştirici Hornby NEM birleştiricilerden biraz daha ince yapılı ancak birlikte kullanılabiliyor.

Aynı şekilde tırnaklar kutuya gelecek şekilde yerine yerleştiriyoruz.















Ve işte vagonumuzun bir ucunda Nem birleştirici diğer ucunda Profi birleştirici















Bazen birleştiriciler tırnaklı değil, küçük üçgen şeklinde bir oyuğa yerleşen çıkıntılı model olabiliyorlar, değiştirme işlemi onlar için çok daha basit bir yerinden çıkarma ve yenisini takma işleminden oluşuyor.

Birleştiricilerde Avrupa ve Amerika ürünlerinde farklı modeller kullanımaktadır. Avrupa NEM standardı(NEM 360) birleştiriciler hakkında http://www.morop.org/de/normes/nem360_d.pdf adresinden bilgi alabilirsiniz.

Birleştiricilerin hepsi, lokomotifin veya vagonların birbirine itilmesi sonucunda birleştirme işlemini görmektedir. Yani lokomotifi bir vagona doğru ittikten sonra, ters yöne hareket ettirdiğinizde birleşme kendiliğinden sağlanacak ve lokomotif vagonları çekecektir.

Birleştiricinin takılı bulunduğu yerdeki sağa/sola hareketi, kolay hareket edebilmesi, yayla geri gelebilmesi, treninizin, dar dönüşlerde rahat hareket edebilmesi için önemlidir.

Vagonları nasıl ayırabilirim ?

Vagonların birbirlerinden veya lokomotiften ayrılması ise bir kaç farklı yöntemle sağlanabilmektedir.

İlk ve en sık kullanacağınız yöntem bu işlemi elle yapmaktır. Lokomotif ile vagonu bir kaç küçük el hareketi ile veya birleştiricilerin kancalarını ince bir el aleti ayırabilirsiniz.

Kullanılan birleştiricilere göre bu işlem zahmetli olabilmektedir. Bu konuda en zor ayrım, eski tip Hornby birleştiricilerde(Tension-Lock) olmaktadır, artık bunlar yeni üretimlerde NEM kullanıldığı için bu sorun bertaraf edilmiş görünüyor.

Ayırma işlemi için, iki vagonun birleştiği ayrılacak noktayı bir üçgenin tepe noktası haline getirecek şekilde vagonları verev tutmanız ve hafifçe çevirmeniz kolay ayrımı sağlamaktadır.

Görebildiğim en basit ayrım ise Fleischmann Profi-Coupler birleştiricilerle yapılmakta, vagonu olduğu yerde yukarı kaldırmanız ayrım için yeterli olmaktadır.



İkinci ayırma yöntemi ise rayda bulunan ayrı bir bölüm aracılığıyla olabilmektedir. Pek çok üreticide düz bir ray parçası üzerinde elle veya elektrikle kumanda edilen ve ufak bir plastik parçayı ray arasından yukarı kaldıran düzenek şeklinde çözüm bulunmaktadır. Yukarı kalkan plastik parça birleştiricilerin açılmasını sağlamaktadır.





Bu yöntemde, trenin lokomotif yardımıyla, kurguda bu özel ray parçasının konumlandırıldığı yere götürülmesi ve bu parçanın kullanılmasıyla vagonların ayrılması mümkün olabilmektedir.

Bu yöntemin bir benzeri ise özel bir ray parçası kullanmadan Kadee marka birleştiriciler kullanıldığında ray üzerine yerleştirilecek bir mıknatıs yardımıyla olabilmektedir. Yine tren, mıknatısın olduğu ray bölgesine götürülerek, mıknatısının, birleştiricileri açması sağlanmaktadır.

Aşağıdaki videolarda bu konuda basit senaryoları görebilirsiniz.

Bu ilk filmde Kadee birleştirici takılmış bir lokomotif ile bir ucunda Kadee diğer ucunda NEM birleştirici bulunan tanker vagonu ile yapılan işlemleri izleyebilirsiniz.


Bu filmde ise aynı lokomotifle bu sefer tüm vagonlarda Kadee birleştirici ile bir sıralama senaryosunu izleyebilirsiniz.


Kadee elemanlar birleştiriciler farklı boyutlarda ve Avrupa marka/modellerine uygun olarak hazırlanıyor.



Kadee, Amerikalı bir üretici olmasına rağmen, pek çok Avrupa modeline uyumlu birleştiriciler üretmektedir. Birleştiricileri gerçek trenlerde kullanılanlara(özellikle de Kuzey Amerika’da) benzer görüntüye sahiptir.

DCC kontrolü mümkünmüdür ?

Buraya kadar anlatılan ayırma yöntemlerin elle veya belirli bir ray konumunda olabilmesi nedeniyle bağımlılık getirdiği düşünülebilir. Günümüzde yaygınlaşan dijital kullanım ile beraber henüz fazla yaygınlaşmasa da kullanılan en etkin ayırma yöntemi ise uzaktan kumanda ile istenilen yerde ayırmadır.

Ufak bir elektromıknatıs yardımıyla, birleştiricinin açık ve kapalı pozisyonları kontrol edilebilmektedir. İlk olarak Märklin tarafından üretilen bu sistem, bazı Trix lokomotiflerde de kullanılmıştır, Telex adlı bu birleştiricilerin henüz başka modellerde uygulaması görülmemiştir.

Yakın dönemde Roco lokomotiflerinde DCC kontrollü benzer birleştiriciler kullanmaya başlamış, Lenz ise bu tip bir birleştiricisi olan lokomotif üretmektedir. Başka vagonlara/lokomotiflere takılabilmek üzere Roco, 40410 koduyla DCC kontrollü bir ürün hazırlamaktadır.



























Bunlara ek olarak, model trenler konusunda pek çok aksesuar ve kaliteli ürünler üreten Weinert firmasının daha gerçekçi birleştiricileri de bulunmaktadır 8630’dan başlayarak ürün kodları ile bulunabilen bu parçalar tümüyle sizin monte etmenizi bekleyen durumda sunulmaktadır.

Detaylı fotografları nerede bulabilirim ?

Birleştiriciler konusunda forumumuzda ve internette pek çok fotograf ve bilgi bulunabilmektedir. Bu konuda daha detay bilgi için aşağıdaki kaynaklardan yararlanılabilinir:

Farklı model birleştiriciler (Türkçe) : Model Trenciler Forumu Birleştiriciler Konusu
Farklı model birleştiriciler(Almanca) : http://www.stayathome.ch/Kupplungen.htm
Farklı model birleştiriciler(İngilizce) : http://www.boldts.net/TrainsModel2-Couplers.shtml
Farklı marka model birleştiriciler ve incelemeler(Danimarkaca, translate.google.com ile deneyebilirsiniz) : http://www.my1287.dk/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=40&Itemid=65
Marklin Telex : http://home.arcor.de/dr.koenig/digital/telexei.htm

Bu sitelerin hepsi birer referans niteliğindedir ve bu yazının hazırlanmasında yararlanılan kaynaklardır. Girdiğiniz sayafadan itibaren tüm diğer bağlantıları incelemeniz önerilir.

Gördüğünüz hatalar, olması gereken düzeltmeler ve eklenmesinin yararlı olacağını düşündüğünüz bilgiler için lütfen bu konuya mesaj gönderin.
« Son Düzenleme: Ağustos 19, 2009, 23:27:33 Gönderen: Okan »

Çevrimdışı Kahraman

  • Kahraman
  • Kulüp Üyesi
  • Forum Üyesi
  • Yaş: 48
  • İleti: 257
    • Tekno Kurgu Mimarl?k
Okan abi gene harikasın... Ellerine, emeğine sağlık.. Bu bilgiler başucu kitabı içeriği gibi..
     
    .---- -  -
   (   ,----- - -     \_/        ___  c--U---^--'o  [_  |--------------'_| /_(o)(o)--(o)(o)
 ====================================================================================================================================================================

Çevrimdışı Teoman Kardaşlar

  • Teoman Kardaşlar
  • Kurul Üyesi
  • Forum Üyesi
  • Yer: izmir
  • Yaş: 65
  • İleti: 2458



Okan Bey, merhaba.

Modeltrencilikte önemli olan bu birleştirici konusunu ele alıp, detaylı bilgi aktarımınız çok iyi oldu.

Emekleriniz için çok teşekkürler.

Saygılar, sevgiler.
Teoman Kardaşlar

Çevrimdışı GOKHAN OZKAN

  • Kulüp Üyesi
  • Forum Üyesi
  • Yaş: 52
  • İleti: 732
Çok faydalı ve bilgilendirici bir çalışma olmuş.
Emeğinize sağlık.
G. ÖZKAN

Çevrimdışı Heroes

  • Forum Üyesi
  • Yaş: 44
  • İleti: 107
Herkese selamlar

Okan Bey elinize sağlık çok güzel bir yazı. Videolarla desteklenmesi ayrı bir güzel olmuş.

Benim bir sorum olacak. NEM kuplörlere baktığımda böyle bir vagon ayırma işleminin epey bir güç olduğunu düşünüyorum. Yoksa NEM kuplörler içinde böyle bir mekanizma mevcut mu?

Saygılarımla Emre UYGAR

Çevrimdışı Okan

  • Kulüp Üyesi
  • Forum Üyesi
  • Yer: ?stanbul
  • İleti: 1120
Sorunuzu NEM birleştiricileri raydaki yükselen parça ile ayırmak üzerine diye düşünüyorum. Evet fazla pratik veya başarılı sayılmazlar. Eğer DCC kontrollü olanları soruyorsanız, oldukça başarılı olduklarını söyleyebilirim.

NEM birleştiricilerle vagon ayırma işlemi için resmini koyduğum Hornby ve Fleischmann ayırıcılara benzer ürünler hemen her markada var. Bende oldukça eski Lima marka bir ürün vardı. Onu fotografladım, umarım yardımcı olur.

NEM birleştirici takılı iki ROCO vagonumuz





Birbirlerine doğru itince birleşiyorlar





Elle kontrol edilen ayırıcımız



Ayırıcımız ayırma pozisyonunda kırmızı plastik tabla yukarı doğru kalkıyor



Vagonlarımızı üstüne getiriyoruz



Plastik parçayı kaldırıyoruz



Ayrılma gerçekleşiyor, bu işlem her vagon için(birleştiricinin takılı olduğu yer, birleştiricinin kancasının uzunluğu vb nedenleriyle) aynı kolaylıkta olmayabiliyor.



ve herkes kendi yoluna

« Son Düzenleme: Ağustos 20, 2009, 12:22:51 Gönderen: Okan »

Çevrimdışı Heroes

  • Forum Üyesi
  • Yaş: 44
  • İleti: 107
Okan Bey açıklama için teşekkürler. Ben böyle bir ayırıcının varlığından haberdar değildim :)

Emre Uygar

Çevrimdışı Electrorail

  • Forum Üyesi
  • Yaş: 23
  • İleti: 35
1970 lerde üretilmiş bir Lima modelde o kutudan varmıdır ve nem 362 uyar mı?

Teşekkürler

Ata C.
« Son Düzenleme: Eylül 02, 2013, 16:56:03 Gönderen: Electrorail »

Çevrimdışı koraycenan

  • Kulüp Üyesi
  • Forum Üyesi
  • Yer: istanbul
  • Yaş: 51
  • İleti: 1335
Tabikide uyar ve kullanabilirsiniz ama cok pratik olduğu söylenemez.
z scale,ho scale, rc, yani model ve modelcilkle ilgili herşey...

Çevrimdışı Electrorail

  • Forum Üyesi
  • Yaş: 23
  • İleti: 35
teşekkür ederim sanırım kuplörleri nem 362 ile değiştiricem  :D

Çevrimdışı oktayes

  • Forum Üyesi
  • Yaş: 48
  • İleti: 88
Ata kuplörleri değiştireceğim demişsin ama elindeki vagonlar 1970 lerden kalma imiş. Kuvvetle muhtemelen vagonların kuplörleri sabittir ve değiştirilemez veya aynı markanın o sokete girebilecek modelleri ile değişebilir.. Yani senin kutu dediğin sanırım kuplörün girdiği kısım ve eski modellerde genelde bu kısım yoktur. Yedek kuplör almadan vagonları altına bakarak kuplörlerin çıkıp çıkmadığını muhakkak kontrol et.
Sabit kuplörlere örnek internetten bulabildiğm resim aşağıda. Dikkat et sağdaki küplörü vida ile sabitlemişler ve teker takımıyla birleşik.

Çevrimdışı Electrorail

  • Forum Üyesi
  • Yaş: 23
  • İleti: 35
evet en yakın zamanda lokoyu ve vagonu alıp altlarına bakarım fotoğraflarınıda çekip yollarım kuplörleri ona göre alırım :)

Çevrimdışı Electrorail

  • Forum Üyesi
  • Yaş: 23
  • İleti: 35
merhaba;

yeni başlayan birine göre bu set nasıldır; Düşüncelerinizi söylerseniz memnun olurum  ;D

http://urun.gittigidiyor.com/oyuncak-hobi/piko-57151-1-87-dizel-tren-seti-85437865#product-information

Çevrimdışı koraycenan

  • Kulüp Üyesi
  • Forum Üyesi
  • Yer: istanbul
  • Yaş: 51
  • İleti: 1335
Gayet güzel bir başlangıç seti. Alınabilir tek dezavantajı dijital olmayısı aynı anda 2 lokomotif yürütmek zor olur.
z scale,ho scale, rc, yani model ve modelcilkle ilgili herşey...

Çevrimdışı Electrorail

  • Forum Üyesi
  • Yaş: 23
  • İleti: 35
Gayet güzel bir başlangıç seti. Alınabilir tek dezavantajı dijital olmayısı aynı anda 2 lokomotif yürütmek zor olur.

Teşekkür ederim aldım zaten o seti ve lokonun 8 pinli dcc soketi var 8) ayrıca aynı rayda 2 loko yürütmem. (dijital kumada alana kadar)