Model Trenciler Forumu > Yeni başlayanlar için Sorular ve Cevaplar
04 - Model Trencilikte Birleştirici(Coupler, Kupplung) Nedir? Nasıl Kullanılır ?
Okan:
Model Trencilikte Birleştirici(Coupler, Kupplung) nedir ? nasıl kullanılır ?
Birleştiriciler lokomotiflerle vagonların veya vagonların birbirine birleştirilmesini sağlar. Birbirine birleştirilmiş(coupled) vagonlardan oluşan dizi, bir lokomotife bağlanarak tren oluşturulur. Birleştiricilerin nasıl olduğu, ne işe yaradığı, nasıl ayrılacağını birlikte inceleyelim.
Değişik modellerde birleştiricilerin görüntülü tanıtımları için mesajın en altında bulunan internet sitelerini incelemenizi öneriyorum. Bu sitelerde referans niteliğinde sayfalar hazırlanmış ve birleştiriciler detaylı olarak anlatılmış.
Vagonları birleştirmeyi, vagonların/lokomotiflerin her iki ucundaki raya yakın hareketli aksamlar sağlar. Bunlara birleştirici, kuplör, Coupler, Kupplung diyoruz.
Daha önceki yıllarda üretilmiş vagon ve lokomotif modellerinin birleştiricileri modele sabitken, günümüzde üretilen pek çok modelin birleştiricisinin artık değiştirilebilme imkanı bulunmaktadır. Hemen tüm markaların kullandığı farklı birleştirici modelleri bulunmaktadır. Yine benzer olarak pek çok üretici farklı model birleştiricileri de kendi markası altında satışa sunmakta ve değiştirme olanağı vermektedir. Elinizdeki model vagon/lokomotif yeni bir üretim ise büyük olasılıkla değiştirebilme seçeneğiniz de olabilecektir.
Nasıl değiştirebilirim ?
Birleştiricilerin değiştirilmesi genelde basit bir işlemdir. Parmaklarınız ve tırnaklarınız ile veya ufak bir cımbız aracılığı ile birleştiricinin vagon altındaki kutusuna giren tırnaklarını içeri iterek, gövdesini vagonun ucundan çekmeniz çıkartmanızı sağlayacaktır. Bu basit işlemi adım adım şu şekilde yapabilirsiniz :
Bu örnekte Profi birleştirici takılı Fleischmann yük vagonunun Profi birleştiricisini NEM birleştirici ile değiştireceğiz. Bu yöntemi birleştiricisi vagona bu şekilde bir kutu içinde takılı ve çıkartılabilir olan her marka vagonda uygulayabilirsiniz.
İki Fleischmann vagonumuzdaki Profi birleştiriciler:
Birleştiricinin yakından görüntüsü
Vagonun diğer ucundaki birleştirici görüntüsü
Birleştiricinin üstten görüntüsü
Alttan birleştiricinin oturduğu küçük dikdörtgen kutu ve tırnaklar
Tırnakları bir cımbız veya parmaklarımız yardımıyla dikdörtgen kutunun içine doğru sıkıştırırken diğer uçtan birleştiriciyi çekiyoruz
Serbest kalan birleştiriciyi alıyoruz
Yerine takacağımız NEM 360 birleştirici bu aşağıdaki gibidir. Bu Avrupa modellerde en yaygın göreceğiniz birleştirici modelidir. Daha kalın çizgili olanları, daha kalın kancalı olanları bulunmaktadır.
Bu birleştirici Hornby NEM birleştiricilerden biraz daha ince yapılı ancak birlikte kullanılabiliyor.
Aynı şekilde tırnaklar kutuya gelecek şekilde yerine yerleştiriyoruz.
Ve işte vagonumuzun bir ucunda Nem birleştirici diğer ucunda Profi birleştirici
Bazen birleştiriciler tırnaklı değil, küçük üçgen şeklinde bir oyuğa yerleşen çıkıntılı model olabiliyorlar, değiştirme işlemi onlar için çok daha basit bir yerinden çıkarma ve yenisini takma işleminden oluşuyor.
Birleştiricilerde Avrupa ve Amerika ürünlerinde farklı modeller kullanımaktadır. Avrupa NEM standardı(NEM 360) birleştiriciler hakkında http://www.morop.org/de/normes/nem360_d.pdf adresinden bilgi alabilirsiniz.
Birleştiricilerin hepsi, lokomotifin veya vagonların birbirine itilmesi sonucunda birleştirme işlemini görmektedir. Yani lokomotifi bir vagona doğru ittikten sonra, ters yöne hareket ettirdiğinizde birleşme kendiliğinden sağlanacak ve lokomotif vagonları çekecektir.
Birleştiricinin takılı bulunduğu yerdeki sağa/sola hareketi, kolay hareket edebilmesi, yayla geri gelebilmesi, treninizin, dar dönüşlerde rahat hareket edebilmesi için önemlidir.
Vagonları nasıl ayırabilirim ?
Vagonların birbirlerinden veya lokomotiften ayrılması ise bir kaç farklı yöntemle sağlanabilmektedir.
İlk ve en sık kullanacağınız yöntem bu işlemi elle yapmaktır. Lokomotif ile vagonu bir kaç küçük el hareketi ile veya birleştiricilerin kancalarını ince bir el aleti ayırabilirsiniz.
Kullanılan birleştiricilere göre bu işlem zahmetli olabilmektedir. Bu konuda en zor ayrım, eski tip Hornby birleştiricilerde(Tension-Lock) olmaktadır, artık bunlar yeni üretimlerde NEM kullanıldığı için bu sorun bertaraf edilmiş görünüyor.
Ayırma işlemi için, iki vagonun birleştiği ayrılacak noktayı bir üçgenin tepe noktası haline getirecek şekilde vagonları verev tutmanız ve hafifçe çevirmeniz kolay ayrımı sağlamaktadır.
Görebildiğim en basit ayrım ise Fleischmann Profi-Coupler birleştiricilerle yapılmakta, vagonu olduğu yerde yukarı kaldırmanız ayrım için yeterli olmaktadır.
İkinci ayırma yöntemi ise rayda bulunan ayrı bir bölüm aracılığıyla olabilmektedir. Pek çok üreticide düz bir ray parçası üzerinde elle veya elektrikle kumanda edilen ve ufak bir plastik parçayı ray arasından yukarı kaldıran düzenek şeklinde çözüm bulunmaktadır. Yukarı kalkan plastik parça birleştiricilerin açılmasını sağlamaktadır.
Bu yöntemde, trenin lokomotif yardımıyla, kurguda bu özel ray parçasının konumlandırıldığı yere götürülmesi ve bu parçanın kullanılmasıyla vagonların ayrılması mümkün olabilmektedir.
Bu yöntemin bir benzeri ise özel bir ray parçası kullanmadan Kadee marka birleştiriciler kullanıldığında ray üzerine yerleştirilecek bir mıknatıs yardımıyla olabilmektedir. Yine tren, mıknatısın olduğu ray bölgesine götürülerek, mıknatısının, birleştiricileri açması sağlanmaktadır.
Aşağıdaki videolarda bu konuda basit senaryoları görebilirsiniz.
Bu ilk filmde Kadee birleştirici takılmış bir lokomotif ile bir ucunda Kadee diğer ucunda NEM birleştirici bulunan tanker vagonu ile yapılan işlemleri izleyebilirsiniz.
Bu filmde ise aynı lokomotifle bu sefer tüm vagonlarda Kadee birleştirici ile bir sıralama senaryosunu izleyebilirsiniz.
Kadee elemanlar birleştiriciler farklı boyutlarda ve Avrupa marka/modellerine uygun olarak hazırlanıyor.
Kadee, Amerikalı bir üretici olmasına rağmen, pek çok Avrupa modeline uyumlu birleştiriciler üretmektedir. Birleştiricileri gerçek trenlerde kullanılanlara(özellikle de Kuzey Amerika’da) benzer görüntüye sahiptir.
DCC kontrolü mümkünmüdür ?
Buraya kadar anlatılan ayırma yöntemlerin elle veya belirli bir ray konumunda olabilmesi nedeniyle bağımlılık getirdiği düşünülebilir. Günümüzde yaygınlaşan dijital kullanım ile beraber henüz fazla yaygınlaşmasa da kullanılan en etkin ayırma yöntemi ise uzaktan kumanda ile istenilen yerde ayırmadır.
Ufak bir elektromıknatıs yardımıyla, birleştiricinin açık ve kapalı pozisyonları kontrol edilebilmektedir. İlk olarak Märklin tarafından üretilen bu sistem, bazı Trix lokomotiflerde de kullanılmıştır, Telex adlı bu birleştiricilerin henüz başka modellerde uygulaması görülmemiştir.
Yakın dönemde Roco lokomotiflerinde DCC kontrollü benzer birleştiriciler kullanmaya başlamış, Lenz ise bu tip bir birleştiricisi olan lokomotif üretmektedir. Başka vagonlara/lokomotiflere takılabilmek üzere Roco, 40410 koduyla DCC kontrollü bir ürün hazırlamaktadır.
Bunlara ek olarak, model trenler konusunda pek çok aksesuar ve kaliteli ürünler üreten Weinert firmasının daha gerçekçi birleştiricileri de bulunmaktadır 8630’dan başlayarak ürün kodları ile bulunabilen bu parçalar tümüyle sizin monte etmenizi bekleyen durumda sunulmaktadır.
Detaylı fotografları nerede bulabilirim ?
Birleştiriciler konusunda forumumuzda ve internette pek çok fotograf ve bilgi bulunabilmektedir. Bu konuda daha detay bilgi için aşağıdaki kaynaklardan yararlanılabilinir:
Farklı model birleştiriciler (Türkçe) : Model Trenciler Forumu Birleştiriciler Konusu
Farklı model birleştiriciler(Almanca) : http://www.stayathome.ch/Kupplungen.htm
Farklı model birleştiriciler(İngilizce) : http://www.boldts.net/TrainsModel2-Couplers.shtml
Farklı marka model birleştiriciler ve incelemeler(Danimarkaca, translate.google.com ile deneyebilirsiniz) : http://www.my1287.dk/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=40&Itemid=65
Marklin Telex : http://home.arcor.de/dr.koenig/digital/telexei.htm
Bu sitelerin hepsi birer referans niteliğindedir ve bu yazının hazırlanmasında yararlanılan kaynaklardır. Girdiğiniz sayafadan itibaren tüm diğer bağlantıları incelemeniz önerilir.
Gördüğünüz hatalar, olması gereken düzeltmeler ve eklenmesinin yararlı olacağını düşündüğünüz bilgiler için lütfen bu konuya mesaj gönderin.
Kahraman:
Okan abi gene harikasın... Ellerine, emeğine sağlık.. Bu bilgiler başucu kitabı içeriği gibi..
Teoman Kardaşlar:
Okan Bey, merhaba.
Modeltrencilikte önemli olan bu birleştirici konusunu ele alıp, detaylı bilgi aktarımınız çok iyi oldu.
Emekleriniz için çok teşekkürler.
Saygılar, sevgiler.
Teoman Kardaşlar
GOKHAN OZKAN:
Çok faydalı ve bilgilendirici bir çalışma olmuş.
Emeğinize sağlık.
Heroes:
Herkese selamlar
Okan Bey elinize sağlık çok güzel bir yazı. Videolarla desteklenmesi ayrı bir güzel olmuş.
Benim bir sorum olacak. NEM kuplörlere baktığımda böyle bir vagon ayırma işleminin epey bir güç olduğunu düşünüyorum. Yoksa NEM kuplörler içinde böyle bir mekanizma mevcut mu?
Saygılarımla Emre UYGAR
Navigasyon
[0] Mesajlar
[#] Sonraki Sayfa
Tam sürüme git