Ses dekoderleri konusunda merak eden arkadaşlarımız için topluca bilgi. Mevcut bilinen sık kullanılan ESU ve MRC detayları ile diğer seçenekler var. Deneyimi olan diğer arkadaşların da katılımı ile bu konuyu daha da zenginleştirebiliriz.
Marka/modele girmeden, ses konusunda meraklı olan arkadaşlara önerim, böyle bir lokomotifi olan arkadaşlarımızla iletişime geçsinler yakından incelesinler.
1-Ses dekoderi hoparlörü de nedeniyle her lokomotife takılamıyor veya kolayca takılamıyor.
2-Her ses dekoderi lokomotifinize uygun sesi sağlamayabilir
3-Kurgu üzerinde sürekli ses veren lokomotif, sürekli monoton sesi ile bir süre sonra sıkıcı olabiliyor.
4-Lokomotif içi çözümler yanında kurgu genelinde ses sağlayacak, istendiğinde lokomotife senkron olabilecek SoundSystem, SurroundTraxx gibi çözümler de var.
ESU
Bir Alman firması olan ESU, dekoder(LokPilot), sesli dekoder(LokSound), dijital kumanda(ECOS) ve diğer dijital model tren kontrol ürünleri konusunda geliştirme ve üretim yapmaktadır.
Ses dekoder ailesi LokSound yıllardır geliştirilmektedir, son versiyon 3.5 üretim dekoderler 16Mb bellekli ve 4 kanal ses üretmektedirler. Dekoder 8 bacaklı yapıdadır ve ekstra fonksiyon kullanımı için ek bir kablo daha bulunmaktadır. Dekoder kendinden hoparlörlü olarak satılmaktadır, isterseniz farklı seçeneklerdeki hoparlörler ESU tarafından üretilmektedir. LokSound dekoder ses fonksiyonu eklenmiş bir dekoder olarak düşünülebilir.
Dükkanlarda, çok satılan lokomotif modellerinin sesleri ile yüklü LokSound dekoderler hazır paketler halinde satılmaktadır. Dekoder üzerinde yüklü olan sesi başka bir ESU LokSound ses proje dosyasındaki ses ile değiştirmeniz mümkündür. Bir deneyim, genelde Roco, Fleischmann vb gibi üreticilerin sesli olarak üretip satışa sundukları lokomotiflerdeki(ki bu üreticiler ESU kullanır) ses şiddet düzeyi daha yüksektir. Dükkandan alınan dekoder üzerinde yüklü sesler genelde daha düşük düzeyde olmaktadır, ancak bunlar sonradan ayarlanabilir.
ESU LokSound üzerine ses dosyası yükleyebilmek yani aldığınız dekoder üzerinde yüklü olan sesi değiştirmek mümkündür. Örneğin, dükkandan bir dizel lokomotif sesi yüklü ESU LokSound aldığınızda dizel lokomotife takabilirsiniz, daha sonra bu dekoderi buharlı bir lokomotifte kullanmak isterseniz dekoder üzerine uygun buharlı ses dosyasını yükleyerek kullanabilirsiniz. ESU hem Avrupa hem de ABD piyasasına uygun üretim yapmakta çok sayıda ve çeşitte lokomotife ilişkin sesleri hazırlamaktadır.
LokSound üzerine ses yüklemek için LokProgrammer donanımına(USB olarak bilgisayara ve iki kablo ile raya bağlanan bir donanım) ve LokProgrammer yazılımına(CD olarak donanımla veya ESU sitesinden) sahip olmalısınız. Ses dosyaları ESU tarafından kendi sitesinde yayınlanır, ücretsiz indirilebilir. İstediğiniz lokomotife ilişkin ses dosyasını indirdikten sonra LokProgrammer programı ile açarak raya koyduğunuz LokSound dekoder takılı lokomotifinize LokPorgrammer donanımı yardımıyla yüklersiniz. Bu işlem lokomotif ses dosyasının boyutuna göre(genelde buharlılar büyük, elektrikliler küçük) 4-22dakika arasında sürmektedir.
Ses dosyalarına, LokProgrammer ile ek yapmak, ses şiddetlerini arttırmak mümkündür. Çalınacak seslerin parametrelerini(çufçuf sıklığı, hızlanma yavaşlama sesleri vb) gibi pek çok sesi programlamak mümkündür. Eğer ciddi uğraşırsanız farklı lokomotif sesleri de üretebilirsiniz. LokProgrammer aynı zamanda bir kumanda görevi de görür, ray üzerinde lokomotifinizi test edebilirsiniz veya CV değerlerini programlayabilirsiniz.
İçinde ESU Loksound bulunan lokomotifleri Hornby Select, Hornby Elite, MRC Prodigy, Piko Digi-1, Roco Multimaus gibi DCC kumandalar ile sorunsuz kullanabilirsiniz.
www.esu.eu sitesinden diğer konularda gerekli bilgileri alabilirsiniz(İng/Alm).
http://www.esu.eu/download/geraeuschdateien/generation-3/loksound-v35/dampf/ adresinden ise indirilebilen buharlı sesleri görebilir bilgisayarınızda deneyebilirsiniz.
MRC
Bir ABD firması olan MRC model tren kontrolü konusunda uzun yıllardır ürünler geliştirmektedir. Firmanın model trenler beraberinde RC ve Plastik modeller konusunda da ürünleri vardır. Model trenler için besleme üniteleri, kontrol üniteleri, kumanda, dekoder ve aksesuarlar konusunda geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. Son dönemde Prodigy kontrol üniteleri ile önemli bir gelişme kaydetmiştir.
Sesli dekoderleri buharlı ve dizel olarak ikiye ayrılmaktadır. Sesli dekoderler ses üretme fonksiyonu eklenmiş DCC dekoderlerdir. Her iki grupta da HO ve N ölçek seçenekler olup, dekoder modeline göre 24/32 değişik motor/çufçuf/çan/düdük sesi bulunmaktadır. Farklı seçenekteki seslerin seçimleri fonksiyon tuşları ile birlikte yapılabilmekte veya CV değerleri ile ayarlanabilmektedir.
MRC, ABD piyasasına ürün hazırladığından ses dosyaları ABD lokomotiflerine uygun olarak hazırlanmıştır. Ancak dekoderler üzerinde yüklü olan ses seçenekleri ve ayarlanabilen parametreler ile lokomotifinize uygun bir ses bulmanız mümkün olabilmektedir.
MRC Ses dekoderlerine fabrikada üretimde yüklenen dışında ses yüklemek mümkün değildir.
MRC tarafından üretilen farklı bir aile de Sounder olarak adlandırılmaktadır. Bunlar motor kontrol fonksiyonları olmayan Ses dekoderleridir. Üzerinde zaten bir DCC dekoder bulunan lokomotiflerinize ses özelliği katmak isterseniz bu ürünleri kullanabilirsiniz. Bunlar doğrudan raydan aldıkları elektrikle lokomotif içinde ses üreten, lokomotifteki dekoder ile aynı adrese programlanan dekoderlerdir. Böylece zaten dijital olan lokomotifinize ses özelliği katmak için mevcut dekoderinizi boşa çıkarmamış olursunuz.
İçinde MRC dekoder bulunan lokomotifleri Hornby Select, Hornby Elite, MRC Prodigy, Piko Digi-1, Roco Multimaus gibi DCC kumandalar ile sorunsuz kullanabilirsiniz.
MRC ürünlerini
http://www.modelrectifier.com/train-controls/dcc-decoders.asp adresinden inceleyebilirsiniz.
Digitrax
Yine ABD piyasasına üretim yapan, Avrupa'da çoklukla İngiltere'de kullanılan ürünler çıkarmaktadır. Model tren kontrolünde ESU ve MRC gibi uçtan uca çözümleri mevcuttur.
Doğrudan deneyimim olmadığı için kısaca belirtmek istiyorum. Ses dekoderlerine kendi sağladıkları bir programla ses yüklenebiliyor. PR3 kodlu bir cihaz ile ses yüklemek mümkün hale gelebiliyor ve ses dosyalarını düzenleyebiliyorsunuz.
SoundFX ürün ailesi ile ilgili bilgileri
http://www.digitrax.com/menu_sounddecoders.php , sesler ile ilgili diğer bilgileri ise
http://www.digitrax.com/sounddepot.php adresinde bulabilirsiniz.
ZiMO
Avusturyalı bir üretici. Hem kumanda hem dekoder olarak üretim yapıyor. Forumlarda genelde iyi olarak bahsediliyor. Hem Avrupa hem de sınırlı sayıda ABD modeli için ses dosyaları üretiyor, farklı dosyalar dekoderlere yüklenebiliyor.
Sesler için
http://www.zimo.at/web2007/index2E.htm bir örnek video için
http://www.videoworks.de/GartenbahnProfi/Brummer/ adresine bakabilirsiniz.
SoundTraxx
Yine ABD piyasasından bir üretici ürünlerine
http://www.soundtraxx.com/dsd/tsunami/index.php?p=tsunamifeatures.php adresinden bakabilirsiniz. Bachmann Spectrum serisi lokomotiflerinde kullanıyor.
QSI
Yine ABD piyasasından değiştirilebilir ses özelliği olan dekoderler üreten bir üretici
http://www.qsisolutions.com/products/index.html adresinden ürünlerine bakabilirsiniz.
- Ses dekoderi , sesli dekoder , lokomotif için ses
