Haliç'ten Karadeniz'e 100 yıl önceki gibi tren hattı
Birinci Dünya savaşı yıllarında İstanbul'un enerji ihtiyacını gidermek amacıyla yapılan tarihi demir yolu hattı yeniden inşaa ediliyor. İBB hattın inşası için ihaleye çıktı.
Birinci Dünya Savaşı yıllarında İstanbul'un enerji ihtiyacını karşılamak düşüncesiyle 2 yılda yapılan
Kağıthane'den başlayacak olan hat Uzunkemer'in altından geçerek Ağaçlı köyü üzerinden, diğer kolu Belgrad Ormanı'nın içinden geçerek Çiftalan Köyü üzerinden Karadeniz kıyısına ulaşacak. Güzergah üzerinde yapılacak istasyonlarda civar köylerde yetiştirilen tarım ürünleri satışı, orman içi dinlenme alanları ile birinci dünya savaşı yıllarına ait sergi ve atölyeler bulunacak.
2,5 YILDA YAPILDI
1914-1916 yılları arasında toplam bir buçuk yılda kurulan dekovil hatta yaklaşık 57 kilometre uzunluğunda. Ray aralığı 60 cm veya daha dar olan küçük demiryolu sisteminde inşa edilen hatta dekovik denmesinin sebebi de demiryolu imalatı yapmış ve geliştirdiği dar demiryolu sistemleri ile literatürde yerini almış olan Fransız Paul Decauville'dir. Haliç-Karadeniz Sahra Hattı'nın kurulmasının başlıca sebebi ise I. Dünya Savaşı (1914 – 1918) sırasında karşılaşılan yakıt ve elektrik sıkıntısını bertaraf edebilmekti. Bir tarafta harb edilen İngiltere'den kömür ithalinin durması, diğer tarafta Karadeniz Ereğlisi'nden kömür taşıyan Şirket-i Hayriye gemilerinin Rus donanmaları tarafından batırılması, Osmanlı savaş gemilerinin ve fabrikalarının kömürsüz kalma tehlikesini beraberinde getirdi. Kömür sevkiyatı sıkıntısı, ülkenin ilk elektrik üreten ve kömürle çalışan Silahtar Elektrik Fabrikası'nı (Santrali) da olumsuz yönde etkilemiş İstanbul'un ve Saray'ın elektriksiz kalması söz konusu olmuştu.
Tüm bu zorluklar, varlığı Bizans'tan beri bilinen ancak hiç kullanılmamış olan İstanbul'daki Karadeniz kömür havzalarının değerlendirilmesi fikrini gündeme getirdi. Yapılan ön araştırmada, Ağaçlı ve Çiftalan havzalarında bulunan linyit kömürünün, taş kömürü (Zonguldak) ile üçte bir oranında karıştırılması halinde verim alınabildiği ve Santralde kullanılabileceği tespit edildi. Bunun üzerine Karadeniz kıyısından, Haliç'teki Santrale kömür nakletmek için, dar demiryolu (dekovil) hattının kurulmasına karar verildi. Hattın kurulması çalışmalarında Enver Paşa bizzat görev aldı. Hattın kuruluş çalışmaları Şimendifer (Demiryolu) Alayı subaylarından Hasan Mukadder (Dölen) Bey tarafından fotoğraflandı. Almanlar hattın inşasında görev aldıkları gibi prefabrik raylarını, lokomotifini ve vagonlarını da ürettiler. Bu parçalar, Tuna nehri üzerinden gemilerle Yeşilköy'deki (Ayastefanos) Şimendifer Alayı depolarına ve oradan deniz yoluyla Şirket-i Hayriye gemileriyle Silahtar'a getirildi.
İlk hat 1914 yılında Silahtarağa ile Ağaçlı arasında kuruldu ve 1915 yılında tamamlanarak kullanıma açıldı. Hemen devamında 1915-1916 yılları arasında, ikinci hat olan Çiftalan hattı, yaklaşık 8 aylık bir sürede tamamlandı. Hat üzerinde Enverpaşa, Cendere, Azizpaşa, Pirgos, Petnahor, Karabayır, Kısırmandıra, Kömürcüpınar ve İsmailhakkıpaşa istasyonları bulunuyordu. Kurtuluş savaşında da bu hat üzerinden Anadolu'ya silah sevkiyatı yapıldı.
'TARİH İÇİNDE YOLCULUK'
İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü'nün girişimiyle hat yeniden hayata geçirilecek. İstanbul Büyükşehir Belediyesi hattın inşası için ihaleye çıktı. Kültür Müdürü Prof. Dr. Ahmet Emre Bilgili ile projeyi konuştuk. Bilgili İBB,Turing, Türsab, Kağıthane ve Eyüp Belediyelerinin desteği ve işbirliği ile projenin hayata geçirildiğini söyledi. İstanbul için yeni bir turizm potansiyeli oluşturulduğuna dikkat çeken Bilgili şöyle konuştu; 'Kağıthane'den trene binecek istediği istasyonda inecek. Tarihi kemerleri gezecek. O bölgede yetişen özel tarım ürünlerini alacak. İsteyen ormanda yürüyüş ve koşu yapacak. İstasyonlar da belki müze, galeri tarzı kültürel etkinliklere katılacak. Bambaşka bir İstanbul ve bambaşka bir gün geçirilecek bir proje hayata geçiriyoruz. Bunun için de çalıştay başlattık. Buradaki fikirler İBB Başkanımız Kadir Topbaş'a iletilecek. Kendisi ustalık dönemim eseri olarak nitelendirdiği bu projeye özel bir önem veriyor. İstanbul farklı bir turizm alanı kazanıyor. Dekovil Hattını tekrar hayata geçirmek, aslında İstanbul'un yitik bir hazinesini ortaya çıkarmak demektir.'
KAYNAK: Yenisafak.com.tr
