Merhaba arkadaşlar,
Önceki günlerde yaptığım bir vagon aydınlatma çalışmasını paylaşmak istiyorum. Bu çalışma benim vagonlar özelinde yaptığım ilk çalışma, sizlerin de göreceklerinizi de belirtmenizi bekliyorum. Verdiği fikirler için Nedim ustamıza bir kez daha teşekkürler.
Öncelikle kullandığım malzemeleri aktarayım.
Aydınlatma için İstanbul’da Karaköy Elektronikçiler çarşısındaki dükkanlarda bulunan şerit SMD ledlerden aldım. Bunlar 5mlik makaralar halinde ve çeşitli renklerde satılıyor. Ben gün ışığı olarak seçim yaptım, ancak sarı veya turuncu gibi renkler de denenebilir.
Şerit üzerinde ledler 3 lü bloklar halinde, 3 lü bloğu bozmadan size gereken uzunlukta keserek doğru akım ile beslediğinizde sorunsuz yanıyorlar.
Işık parlak geldiği için seri olarak bir direnç ekledim 470Ohm ile bana güzel görünen bir ışık elde ettim, belki direnç değerini biraz daha arttırarak daha loş bir hava oluşturulabilir.
Vagonu ben DCC kurgumda kullanacağım için bir de 1N4148 kodlu tek bir diyotu seri olarak bağladım.
Ek olarak vagon başlarındaki kırmızı aydınlatmaları yapmak için bir kırmızı parlak LED’I yine devremize seri olarak bağladım.
Son olarak da tekerleklerden elektrik alımındaki aksamalarda ışığın kesintisiz olması için 1000uF bir kondansatörü paralel bağladım. Ancak fiziksel hacim olarak daha küçük bir tane kullanmam gerekli.
Şerit SMD Led dışındaki tüm malzemeler kuruşlar mertebesinde.
Tekerleklerden elektrik alabilmek için ince şeritler kesebileceğimiz, yumuşak bakır levhalar, bazı hobi dükkanları ve kırtasiyecilerde bulunabiliyor. Ben Kabalcı’dan buldum.
Gelelim aşamalara:
Vagonumuz, 1990lı yıllardan kalma bir Lima, DB Yolcu vagonu.
Önce vagonumuzun her iki başındaki körük benzeri model parçaları ufak bir tornavida ile kanırtarak yerinden çıkartıyoruz. Bu parça eski Lima’larda oldukça basit ve kaba bir plastikten sert ve ince detayları olmayan nitelikte. Yerine lastik akordeon körük uygulamak güzel olurdu.
Daha sonra açılan yerde vagonun gövdesi ile kapak arasında bir boşluk var, yine buradan tornavidamızla ufak bir kanırtma ile üst kapağı kaldırıyoruz. Şanslıyız bu modelde kapak tek parça, başka modellerde üst kapak ve yan camlar tek parça olduğunu görmüştük. Açmak ciddi sorun oluşturabiliyor.
Vagonumuzun içi bu resimde görünüyor, turuncu kısımlar oturma mekanı olarak modellenmiş, vagon gövdesindeki camlara ek olarak bir cam(mika) iç katman daha var.
Alt kısımda ise iki metal ağırlık görüyoruz. Vagon plastik olduğu için bu parçalar gereken ağırlığı sağlamak için yerleştirilmiş, kapatırken yerlerine sabitliyoruz.
Buraya kadar olan kısım vagonumuzun içi ile ilgili keşif, kablo nerden geçer nereye ne koyarız içindi. Şimdi elektrik almak için yapmamız gerekenlere geçiyoruz. Önce boji takımlarını çıkartıyoruz.
Boji gövdeye gördüğünüz bu mekanizma ile tutturulmuş ve hareketli dönebiliyor. Tutup sıkışmasını sağlayan bu iki kanatlı çubuk içinde kablo geçirmek için çok küçük bir delik var.
Kullanılan tekerleklerin metal olması elektrik alma işimize uygun, aksi takdirde tekerlek değişimi gerekecekti.
Tekerin dibinde, milin bir ucundaki siyah kısım izolasyonu gösteriyor. Elektrik almak için kolay yöntem bir bojideki iki tekeri, izolasyon halkaları bir yönde, diğer bojide ise diğer yönde olarak takmak. Bu yöntem kolay olmasının yanında ray atlamalarında kesinti olması olasılığını getiriyor. Ancak tek bojide iki kutup elektriği almak için iki farklı ayak ve iki kabloyu plastiğe monte etmenin zorluğundan dolayı kesinti sorununu kondansatör ile çözme yoluna gittim.
Bu bojinin alttan, raya bakan görünümü, tekerlekler çıkmış durumda, ortada bulunan küçük ikili çıkıntılar şerit olarak keseceğim ve tekerlek millerine değerek elektriği alacak bakır şeridi sıkıştırmak için uygun görünüyor. Ortadaki delikte vagonun içine elektriği taşıyacak kablo için hazır yapılmış. Kablomuzu bakır şeritin ortasına lehimleyerek montaja başlıyoruz.
Kabloyu yerine yerleştirip, bakır şeriti de sıkıştırdıktan sonra tekerlekleri yerine takıyoruz. Bakır şeriti ben bu çalışmada millere sarmayı denedim. Milleri kasmadan iletkenlik sağladılar. Ancak çok da güzel olmadı gibi geliyor. Gerçi bu konuda çok fazla sayıda değişik yöntem var, Nedim ustamız daha yapısal çalışıyor, kalıp halinde bir metal plaketi gerilimli olarak millere değmesini ni sağlayarak elektirik alıyor. Benimle de paylaştığı metal malzemede gerilimi sağlamak çok daha kolay, ancak bulduğum yumuşak bakırda gerilim sağlamak zor olduğu için ben sarmayı seçtim. Yazının sonunda bir kaç link veriyorum, oralarda göreceksiniz, bu işlem için sert tel bile kullanmak mümkün.
Bu iki fotografta nedense fotograf makinamın makro özelliğini kullanmayı başaramamışım. Bir ara tekrar çekmeliyim, kusura bakmayın. Önemli nokta bojilerin yönleri var, bu yönlere göre tekerlekleri izolasyon halkaları bir bojide ikisi de sağ, diğer bojide ikisi de sola gelecek şekilde takarak, iki raydan da farklı elektriği almayı sağlamakta.
Bojileri yerine taktıktan sonra kabloyu vagon içine çıkartmış oluyoruz. Genelde yolcu vagonlarının iki başında tuvalet oluyor ve cam kısım boyalı olduğundan kabloyu dışarıdan görünmeden vagon tavanına çıkarmak için uygun bir yer olarak görüyorum.
SMD Ledler ince bir plastik şerite monte edilmiş, arka yüzey ise koruyucu bandı olan yapışkanlı, dolayısıyla ince, vagonun tavanından dışarıya ışık sızmaması için tavan içini siyah akrilik boya ile boyuyoruz.
Boya kuruduktan sonra yapışkanın koruyucu bandını çıkartarak şeriti yapıştırıyoruz. Diyot ve direnci de seri olarak SMD şeride lehimliyoruz.
Vagonun diğer ucundaki bölümden aldığımız diğer kabloya(diğer bojiden gelen) da kırmızı ledimizi lehimliyoruz.
Vagonun içine zevkimize göre figürlerimizi yerleştiriyoruz ve son olarak SMD ledin iki elektrik bağlantısına paralel olarak kondansatörümüzü lehimliyoruz. Bu kondansatör normal çalışmada elektriği depoluyor, ray atlamalarındaki kesintilerde depoladığı elektriği boşaltarak ışığın bir süre daha yanmasını sağlıyor, dolayısıyla kısa süreli kesintilerde küçük bir kesintisiz güç kaynağı görevi görüyor. Tek soru işaretimiz dijital/ses dekoderli lokolarda bir etkisi olup olmayacağı.
Fotograflamada eksik olan ve yukarıdaki fotografta kırmızı şeritler olarak gördükleriniz fiber kıllar. Bunları ledden ışık alarak, vagonun iki başndaki kapı kenarlarındaki dört deliğe ışık götürmek için kullanıyoruz. Fiber kılların dördünün ucunu ledin önüne bantlayarak kapatıyoruz, diğer uçlarını da sıcak bir nesne ile deliğin boyuna göre ayarlayıp deliğe yerleştiriyoruz. Benimkiler şu an kırmızı ışık havasını veriyor ama daha iyi olabilirdi diye düşünüyorum.
Bu arada kabloları, fiberleri tavana sabit tutmak için yapıştırıcı yerine Uhu Tak adlı malzemeden kullandım. Kolay tutturuluyor, gerektiğinde kolayca sökülebiliyor.
Vagonumuzun kapağını kapatarak ray üzerinde çekimlerini yapıyoruz. Henüz kapağı tam kapatmadım, kondansatörü de değiştirmeyi düşünüyorum ancak fotograflardan yine de keyif aldım, bakalım siz nasıl bulacaksınız. Fotograflardan sonra yararlanabileceğiniz diğer bağlantıları koydum.
Bu konuda yararlanabileceğiniz diğer kaynakları da aşağıda paylaşmak isterim.
http://thefiberopticstore.com/FAQ/endglow/flaring.htmhttp://www.building-your-model-railroad.com/lighting-effects.htmlhttp://users.speedlink.com.au/~imra/seminar2.htmlhttp://www.trainweb.org/gyra/model.htmhttp://reviews.ebay.com/Using-LEDs-to-light-Model-Train-Layouts_W0QQugidZ10000000002155992http://www.members.optusnet.com.au/nswmn/flicker_free_JB.htm
