Model Trenciler Forumu > Yeni başlayanlar için Sorular ve Cevaplar

03-Model Trencilikte Ölçek, Rayaralığı,Ray Yüksekliği,Birleştirici ne demektir ?

(1/3) > >>

Okan:
Model Trencilikte Ölçek, Rayaralığı, Ray Yüksekliği ve Birleştirici( Scales, Gauges, Track Code, Fishplate/Joiner ) ne demektir ?

Ölçek, modelin gerçeğine göre küçültme oranını göstermektedir. Aynı ölçek kullanılarak küçültülmüş/üretilmiş model ürünlerin birlikte kullanımı oluşturulan model alanının görünümünün doğru ve gerçekçi olmasını sağlayacaktır.

Dünyada pek çok genel kabul gören ölçek değerleri olduğu gibi daha küçük gruplar tarafından kullanılan farklı ölçekler de sözkonusudur. Ölçekler, rakamsal oran şeklinde gösterilebildiği gibi(örn. 1/87),  çoklula da standartlarda belirlendiği gibi HO,OO, N, TT, Z gibi harf kodlarıyla ifade edilirler. Ölçekler konusunda NEM ve NMRA standartları belirleyicidir ve standartlar bu kurumlar tarafından oluşturulmaktadır.

Ölçek(scale), gerçek ile model arasındaki küçültme oranını belirtmektedir. 1/87 veya HO ölçek bir model lokomotif, gerçeğinin 87de 1 oranında küçültülmüşüdür. Bir örnek verirsek, gerçekte boyu 10metre olan bir vagonun HO ölçek modelinin boyu 11.5cm olacaktır.

Ray aralığı(Gauge) ise demiryolundaki bir hattı oluşturan iki demir rayın arasındaki uzaklıktır. Dünyadaki demiryollarının çoğunda, ray aralığı diyeceğimiz bu mesafe 1,435metredir(1435mm). HO ölçek olarak baktığımızda bu uzunluk 16.5mm(1.65cm) denk gelmektedir.

Tarihsel gelişiminde model trencilikte kullanılan pek çok ölçek için http://en.wikipedia.org/wiki/Rail_transport_modelling_scales adresindeki tablodan yararlanabilirsiniz.  Modelcilikte kullanılan hemen tüm ölçekler ise http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_scale_model_sizes adresinde listelenmiştir.

Üreticilerin popüler olarak kullandığı bazı ölçeklere örnek şunları verebiliriz.
Kodu       Oranı      Ray Aralığı   
Z           1:220       6.5mm                 
N           1:160         9mm
TT         1:120        12mm
HO         1:87       16.5mm
OO         1:76       16.5mm
On30      1:48       16.5mm
O           1:45          32mm
1           1:32          45mm

HO, TT, N ve Z için lokomotif ve vagonlar için karşılaştırmalı olarak aşağıdaki fotograflardan yararlanabilirsiniz.

Lokomotifler:



Vagonlar:



Aynı ray aralığını kullanan HO-OO-On30 modellerde farklı büyüklükler görülebilir. Özellikle OO ve HO arasında ciddi fark olduğu düşünülmektedir. Ancak aşağıda göreceğiniz fotograflarda bu farkı değerlendirme imkanınız var.















Sık kullanılan ray aralığı ölçüleri için bir karşılaştırma fotografını aşağıda bulabilirsiniz.



Model trenler için kullanılan tüm ölçekler ve bu ölçeklerde üretim yapan firmalar için http://en.wikipedia.org/wiki/Category:Model_railroad_scales  sayfasından yararlanabilirsiniz.

Ray yüksekliği(Track Code) ise demiryolundaki rayların yerden yüksekliğini belirtir. Yükseklikle beraber kalınlık da bir miktar fark oluşturur. Gerçek hayatta ana hatlarda daha ağır/kalın raylar kullanılır, tali yollarda ise daha hafif raylar döşenir.

Model raylarda da farklı yükseklikte ray çeşitleri mevcuttur ve rayın travers üstünden yüksekliğinin inç birimi cinsinden ifade edilirler. Model tren üreticilerinin ürettiği raylar genelde tek bir yükseklikte ve çoğunlukla firmadan firmaya farklı yükseklik kullanılırken bazı özel firmalar farklı yükseklikte model raylarını da üretmektedir.

Yaygın olarak kullanılan değerler 100,83, 70 ve 55dir. Gerçekçi bir kurguda ana hatlarınızı Code 100 raylarla yapıyorsanız tali/yan hatları code 83 raylarla yapmanız gerekir. Ray yükseklikleri ve kalınlıkları için önerilen değerlere http://www.nmra.org/standards/sandrp/rp-15_1.html adresinden ulaşabilirsiniz.

Code Ray     Yüksekliği(A)     Ray Kalınlığı(C)

100          .100inç=2.54mm    1.14mm
83            .083inç=2.10mm    1.02mm
70            .070inç=1.78mm    0.89mm
55            .055inç=1.40mm    0.71mm



Ray profillerinin yükseklikleri farklı üreticiler için farklı olmabilmektedir. Yani bir üretici Code 100 ray üretirken bir diğeri Code 83 üretebilmektedir. Bu nedenle farklı üreticilerin rayları arasında yükseklik farkı doğabilir, ancak ufak bir eğeleme işlemi ile birleşme yerinde oluşan, ray yüzeyindeki çıkıntı giderilebilir, bazı üreticilerin kullandığı geçiş adaptörleri kullanılabilir.

Ray birleştirici(Fishplate / Joiner) rayların birbirine kenetlenmesini elektrik iletmesini sağlayan ufak metal veya plastik parçalardır. Bu parçaların metal olanları, rayların birleşik ve elektriksel açıdan tek olmasını sağlar. Hat kullanımını anlama gibi özel uygulamalarda kurgu üzerindeki bazı bölgelerdeki rayların kesilmesi yöntemi veya plastik birleştiriciler kullanılır.




Yararlanılan kaynaklar:
   http://en.wikipedia.org/wiki/Model_train
   www.nmra.org
   www.morop.org
   www.seslisozluk.com
             www.building-your-model-railroad.com/model-train-track.html
             Fotograflar : İhsan Günder, Harun Yamanlar
Gördüğünüz hatalar, olması gereken düzeltmeler ve eklenmesinin yararlı olacağını düşündüğünüz bilgiler için lütfen bu konuya mesaj gönderin.

Atilla Sülün:
okan bey güzel yazı için teşekkürler. benim raylarla ilgili bir sorum olacak. hatta öneri de denilebilir. farklı marka raylar için bir karşılaştırma tablosu hazırlanabilir mi? yani dönüş açıları, uzunlukları vb. bilgilerle.

Murat Demirel:
Okan bey selamlar.

Öncelikle ellerinize sağlık itinalı bir çalışma olmuş.

Acaba bu konu içine hangi marka ne yükseklikte ray satar. Kim kiminle daha uyumludur, gibi bir bölüm hazırlayabilirseniz hepimiz için mükemmel bir kaynak olacaktır.

americanadream:
okan bey gerçekten bilmeyenler açısından son derece önemli bi soruna el atmışsınız elinize emeğinize saglık

sewiom:
Bir ilk adım makalesi teşekkürler

Navigasyon

[0] Mesajlar

[#] Sonraki Sayfa